Narkomania to powszechnie znane uzależnienie od narkotyków, czyli substancji psychoaktywnych, które mają wpływ na działanie mózgu. Narkomania charakteryzuje się tak zwanym głodem narkotycznym, czyli fizycznym cierpieniem spowodowanym odstawieniem substancji, który prowadzi do zdobycia narkotyku za wszelką cenę.

Narkomania i jej fazy:

1. Faza inicjacji – to pierwszy etap, dotyczący osób, które minimum raz sięgnęły po narkotyki;
2. Etap eksperymentalny –próbuje się różnych rodzajów substancji psychoaktywnych. Może to być ostatni etap przygody z narkotykami – dla osób, które po spróbowaniu dochodzą do wniosku, że nie chcą kontynuować odurzania bo zaspokoiły ciekawość i nie znajdują w stanie odurzenia żadnej satysfakcji;
3. Etap zażywania – odurzanie się, w wyniku czego dochodzi dość często do szkód w kwestii zdrowotnej, zawodowej, materialnej i społecznej.
4. Faza uzależnienia –  uzależniony nie potrafi już odmówić kolejnej dawki; typowym  jest tak zwany głód narkotykowy, stany lękowej depresyjne, nerwowość.

Narkomania i jej objawy:

Objawy narkomanii mogą uwidaczniać się na tle psychicznym, ale i fizycznym, i są zależne od fazy uzależnienia. W fazie eksperymentowania do głównych objawów należą zmiany w wyglądzie i zachowaniu: przekrwione białka oczu i rozszerzone źrenice, nadpobudliwość przeplatana sennością i apatią, specyficzny zapach jamy ustnej i chroniczny katar. W kolejnej fazie wyżej wymienione objawy ulegają pogłębieniu, dodatkowo uzależniony zamyka się w sobie, staje się agresywny. W ostatniej zaś fazie pojawiają się tak zwane paranoje narkotyczne – uzależniony traci pewność siebie i poczucie własnej wartości, kłamie, często dochodzi do nagłych wybuchów agresji.  

Leczenie narkomanii:

Leczenie uzależnienia od narkotyków to trudny, żmudny i długi proces, w pełni zależny od zaangażowania uzależnionego, który chce wyjść z nałogu. Pierwszym etapem jest detoksykacja. Następnie uzależniony odbywa terapię, najczęściej w ośrodku zamkniętym, pod czujnym okiem lekarzy i psychoterapeutów. Osobę uzależnioną należy całkowicie odciąć od środowiska, w którym przebywał do tej pory. Kolejnym etapem leczenia jest ponowna socjalizacja i wejście do społeczeństwa, ściśle związane z prowadzeniem normalnego życia bez narkotyków.

Rodzaje narkotyków:

1. Opiaty

Do tej grupy należą: kodeina, metadon, heroina, morfina i opium. Opioidy mają przede wszystkim działanie nasenne, przeciwbólowe, uspokajające i euforyzujące. Najsilniej działającym opioidem jest heroina. Szybciej niż morfina dociera do mózgu, powodując silniejszy„haj”. Jest to subiektywne silne uczucie uniesienia, euforii lub ekscytacji. Bardzo szybko dochodzi do uzależnienia psychicznego. Równie szybko pojawia się uzależnienie fizyczne.

2. Kanabinole (marihuana i haszysz)

 To grupa substancji sporządzanych z konopi indyjskich lub, rzadziej, produkowana syntetycznie. Oczekiwanym efektem przyjmowania kanabinoli jest zwiększenie uczucia przyjemności, wyostrzenie doznań zmysłowych, dlatego często przyjmowane są w weekendy, w trakcie zabaw, przy słuchaniu muzyki. Obecnie kwestia uzależniającego działania marihuany (która jest najpowszechniej stosowanym kanabinolem) budzi wiele kontrowersji.

3. Środki pobudzające

Główne środki pobudzające to kokaina, amfetamina i jej pochodne oraz kofeina. Kokaina jest silnym środkiem psychostymulującym, powoduje wzrost poziomu dopaminy. Po jej zażyciu wzrasta pobudzenie psychoruchowe i seksualne, zmniejsza się poczucie zmęczenia, głodu i senności. Wzrasta też pewność siebie, poczucie siły, procesy intelektualne są przyspieszone, czas reakcji ulega skróceniu.

4. Substancje halucynogenne

W tej grupie znajduje się wiele substancji, zarówno pochodzenia naturalnego jak i syntetycznych tj. grzyby halucynogenne typu Psilocybe, soprysz, MDA, MDMA (ecstasy), LSD . Wbrew nazwie, większość halucynogenów nie wywołuje halucynacji (inaczej omamów, czyli spostrzeganie przedmiotów, które nie istnieją połączone z silnym poczuciem ich realizmu) lecz iluzje, czyli zniekształcone spostrzeganie realnie istniejących przedmiotów. Ponadto substancje halucynogenne zaburzają poczucie czasu i przestrzeni, wyostrzenie słuchu, percepcji kolorów.

5. Lotne rozpuszczalniki

Lotne rozpuszczalniki znajdują się w wielu powszechnie dostępnych środkach takich jak kleje, rozpuszczalniki, rozcieńczalniki, niektóre farby, czy aerozole. Działanie lotnych rozpuszczalników na organizm odczuwane jest bardzo szybko, już kilkanaście sekund po ich przyjęciu odczuwana jest silna euforia. Mogą pojawić się też omamy i halucynacje, zamglone widzenie, dzwonienie w uszach i nadwrażliwość na światło. Oprócz wymienionych substancji psychoaktywnych na rynku pojawia się wciąż wiele nowych. W ostatnich latach szeroko dyskutowany jest problem tzw. dopalaczy.